ارزیابی توانمندی ها و کاربری های ژئومورفوسایت ها (مطالعه موردی: ژئومورفوسایت های شهرستان طبس)

ژئوتوریسم، شاخة جدیدی از گردشگری مسئولانه است که با هدف حفاظت از میراث زمین و همچنین ارتقای سطح زندگی جوامع بومی، حفظ ارزش­‌های فرهنگی و توسعة اقتصادی، بر استفاده از جاذبه­‌های زمین­شناختی و ژئومورفولوژیکی تأکید می­کند. مجموعة میراث ژئومورفولوژیکی، فرهنگی و گردشگری ژئوتوریسم، در قالب مکان­هایی نمایان شده است که به‌عنوان ژئومورفوسایت از آن­ها یاد می­شود. شهرستان طبس با وجود فرایند‌های مختلف زمین­شناسی، مجموعة متنوعی از این ژئومورفوسایت­‌ها را در خود جای داده است. به‌دلیل قرارگیری منطقة طبس بین دو ناحیة بزرگ کویری ایران (دشت لوت و کویر مرکزی)، مناطق کویری و بیابانی طبس تقریباً در حاشیه قرار گرفته است و بسیاری از توانمندی­‌های آن هنوز به­صورت علمی بررسی نشده است. در این پژوهش، بنا بود تا ضمن شناسایی مناطق ژئوتوریستی شهرستان، ژئومورفوسایت‌های منطقه نیز شناسایی شوند؛ براساس مجموعه­ای از ارزش­‌های علمی، حفاظتی و گردشگری ارزیابی شوند و سپس با توجه به کاربری­‌های متناسب با گردشگری و توسعة اقتصادی، اولویت­بندی شوند. پس از جست­وجوهای گوناگون، درنهایت 50 ژئومورفوسایت برای ارزیابی انتخاب شدند و از بین روش­‌های ارزیابی ژئومورفوسایت­ها، از روش GAM استفاده شد. در ارزیابی کلی ژئومورفوسایت‌های شهرستان، ژئومورفوسایت‌های «رخنمون‌های درنجال»، «سرزمین سیاه» و «مخروط­افکنه­‌های شتری»، به‌عنوان بهترین ژئومورفوسایت‌ها برای کاربری­‌های ژئوتوریستی تعیین شدند و می‌توان آن­ها را به‌عنوان یک کالای اقتصادی به گردشگران ارائه کرد. ضمن اینکه حفاظت میراث زمین در طبس به­صورت بالفعل صورت نمی­گیرد و از منظر اقتصادی و اجتماعی، جامعة بومی طبس، سهم بسیار اندکی در گردشگری دارد.